بازیافت زباله‌های الکترونیکی یکی از بدترین اشکال کار برای کودکان به شمار می‌آید.
به گزارش گرداب، زباله الکترونیکی (E-Waste) مفهومی است که به هرگونه تجهیزات الکترونیکی که به دلیل شکسته شدن، ناخواسته بودن، نزدیک شدن به پایان عمر یا عدم استفاده از آن دور انداخته شده اطلاق می‌شود. این زباله‌ها حاوی فلزات خطرناک مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند که در صورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح، یک عنصر آلوده‌کننده خطرناک برای محیط‌زیست به شمار می‌آیند.
بازیافت زباله‌های الکترونیکی یکی از اقدامات مهم در حفظ محیط‌زیست است. این اقدام که جایگزینی برای دور ریختن زباله‌های الکترونیکی در طبیعت است، به جلوگیری از آلودگی محیطی کمک می‌کند. از جمله ملزومات بازیافت زباله‌های الکترونیکی می‌توان به تفکیک و جمع‌آوری مناسب این زباله‌ها و همچنین استفاده از فناوری‌های مدرن مانند بازیافت هوشمند برای استخراج مواد ارزشمند مانند طلا، نقره و مس از آنها اشاره کرد.
در همین رابطه بخوانید:
نگاهی به آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از زباله‌های الکترونیکی | پرونده
قوانین ملی و بین‌المللی در زمینه دفع زباله‌های الکترونیکی | پرونده
در همین رابطه ببینید:
دفع نادرست زباله‌های الکترونیکی چه خطراتی دارد؟ | داده‌نما
جمع‌آوری غیررسمی زباله‌های الکترونیکی در محل‌های دفن زباله مدیریت‌نشده در کشور‌های آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین و همچنین در برخی از اقتصاد‌های توسعه‌یافته اروپا و ... به یک منبع متداول امرار معاش برای بخش‌هایی از مردم از جمله برای زنان و کودکان تبدیل شده است. فراوری غیررسمی زباله‌های الکترونیکی از طریق سوزاندن باز، گرمایش و شستشوی اسیدی (با استفاده از نمک سیانید، اسید نیتریک یا جیوه) برای استخراج فلزات گران‌بها، کودکان را در معرض طیف وسیعی از ترکیبات خطرناک از جمله فلزات سنگینی مانند جیوه، سرب و کادمیوم قرار می‌دهد.
تنها حدود ۲۲.۳ درصد از ۶۲ میلیون تن زباله الکترونیکی تولیدشده در سال ۲۰۲۲ به سیستم‌های مدیریت پسماند یا بازیافت رسمی رسیده است. باقی‌مانده یا در محل‌های دفن زباله غیرقانونی دفع شده یا توسط کارگران غیررسمی، داخلی یا بین‌المللی بازیافت می‌شد.
کودکان آسیب‌پذیرترین افراد هستند
کودکان و زنان باردار به طور ویژه‌ای در برابر اثرات آلاینده‌های خطرناک ناشی از فعالیت‌های غیررسمی بازیافت زباله‌های الکترونیکی آسیب‌پذیر هستند. کودکان اغلب در جمع‌آوری زباله‌ها، سوزاندن زباله‌های الکترونیکی دور ریخته‌شده و جدا کردن دستی مشارکت دارند.
در برخی از کشور‌ها
کودکان ممکن است به عنوان منبع نیروی کار ارزان عمل کنند و این فعالیت‌ها به طور مستقیم کودکان را در معرض آسیب و سطوح بالای مواد شیمیایی خطرناک قرار می‌دهد. در سال ۲۰۲۰ سازمان بین‌المللی کار تخمین زد که حدود ۱۶.۵ میلیون کودک در سراسر جهان در بخش صنعتی کار می‌کنند که فراوری زباله یکی از زیربخش‌های آن است.
هشدار سازمان بهداشت جهانی درباره آسیب دیدن زنان و کودکان
سازمان جهانی بهداشت تأکید کرد: اقدام مؤثر و منسجم برای حفاظت از سلامت میلیون‌ها کودک، نوجوان و مادران باردار در سراسر جهان ضروری است چرا که سلامت آنان با تجزیه و بازیافت نادرست تجهیزات الکترونیکی در معرض خطر جدی قرار دارد.
«تدروس آدهانوم» مدیرکل سازمان جهانی بهداشت گفت: با افزایش حجم تولید و دفع زباله‌های الکترونیکی، جهان با آنچه که اخیراً «سونامی زباله‌های الکترونیکی» توصیف شده و زندگی و سلامت افراد را در معرض خطر قرار می‌دهد، مواجه است.
وی تأکید کرد: همان‌طور که جهان برای محافظت از دریا‌ها و زیست‌بوم‌ها در برابر آلودگی‌های پلاستیکی و ریزپلاستیکی متحد شده است، باید برای محافظت از باارزش‌ترین منابع خود یعنی سلامت فرزندان از تهدید فزاینده زباله‌های الکترونیکی نیز با هم متحد شویم. حدود ۱۲.۹ میلیون زن در مراکز غیررسمی جمع‌آوری زباله مشغول به کار هستند که به طور بالقوه آنان را در معرض زباله‌های الکترونیکی سمی قرار داده و سلامت آنان و فرزندانشان را با خطر مواجه می‌سازد.
کودکان اغلب توسط والدین درگیر بازیافت زباله‌های الکترونیکی هستند، زیرا دستان کوچک آنها مهارت بیشتری نسبت به بزرگسالان دارد و چالاک‌تر است.
کودکان اغلب توسط والدین درگیر بازیافت زباله‌های الکترونیکی هستند، زیرا دستان کوچک آنها مهارت بیشتری نسبت به بزرگسالان دارد و چالاک‌تر است. علاوه بر این، کودکان دیگری هم در نزدیکی مراکز بازیافت زباله‌های الکترونیکی زندگی می‌کنند، به مدرسه می‌روند و بازی می‌کنند که در آنجا مقادیر زیادی مواد شیمیایی سمی عمدتاً سرب و جیوه وجود دارد و می‌تواند به توانایی‌های فکری آنان آسیب برساند.
کودکان به دلیل سرعت رشد بالا، مواد شیمیایی بیشتری را نسبت به بزرگسالان جذب می‌کنند. از طرفی به علت سیستم ایمنی ضعیف گلبول‌های سفید به طور کامل قادر به بیرون کردن این مواد از سلول‌ها نیستند.
گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره زباله‌های الکترونیکی
گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره زباله‌های الکترونیکی و سلامت کودکان که در ژوئن ۲۰۲۱ منتشر شد، خواستار اقدام مؤثر و فوری برای محافظت از میلیون‌ها کودک، نوجوان و مادر باردار در سراسر جهان است که سلامت آنها به دلیل فراوری غیررسمی وسایل الکتریکی دور ریخته شده به خطر می‌افتد.
حدود ۱۲.۹ میلیون زن در بخش بازیافت غیررسمی زباله‌ها کار می‌کنند که این شغل آنها را در معرض مواد سمی زباله‌های الکترونیکی می‌دهد. زنان شاغل در این بخش‌ها و فرزندان متولد نشده‌شان را در معرض جدی قرار دارند. مواد شیمیایی سمی آزادشده از فعالیت‌های بازیافت زباله‌ها از جفت مادران باردار عبور کرده و شیر مادر را آلوده می‌کنند. علاوه بر آن زباله‌های الکترونیکی حاوی سرب و جیوه رشد سیستم عصبی مرکزی جنین را مختل کرده و بر رشد ساختاری و عملکرد ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. این آسیب‌ها ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری برای مادر و جنین به همراه داشته و آنها را تا پایان عمر تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پیامد‌های نامطلوب قرار گرفتن مادران باردار در معرض زباله‌های الکترونیکی
زباله‌های الکترونیکی می‌توانند پیامد‌های منفی جدی برای مادران باردار داشته باشند، زیرا شامل مواد شیمیایی و فلزات سنگین مضری مانند سرب، جیوه و کادمیوم هستند. این مواد می‌توانند از طریق خاک، آب و هوا وارد بدن شوند و به جریان خون و به دنبال آن به جفت و جنین منتقل شوند.
از همین رو برای محافظت از مادران باردار و جنین‌های آنها، بسیار مهم است که از دور انداختن نادرست زباله‌های الکترونیکی پرهیز شود و تدابیری برای جمع‌آوری و بازیافت ایمن این مواد اتخاذ گردد.
قرار گرفتن کودکان در معرض مواد سمی زباله‌های الکترونیکی
عمر کوتاه دستگاه‌های الکترونیک به بحرانی جدی برای سلامت کودکان کشور‌های درحال‌توسعه تبدیل شده است. کودکان در کشور‌های آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین و همچنین در برخی از اقتصاد‌های توسعه‌یافته اروپا و... به طور غیرقانونی در شرایط استثماری کار می‌کنند.
تراشه‌های کامپیوتر و مس از کابل‌ها با سوزاندن دستگاه‌ها یا با استفاده از حمام‌های شیمیایی از دستگاه‌ها جدا می‌شوند. این فرآیند کودکان را در معرض مواد شیمیایی خطرناک مانند جیوه، سرب، دیوکسین‌ها و ... قرار داده و هوای آلوده به ذرات سمی را تنفس می‌کنند. زباله‌های ناشی از چنین دستگاه‌هایی محل‌های دفن زباله در کشور‌های با درآمد کم و متوسط است که محموله‌ای از دستگاه‌ها و وسایل دور ریخته شده از کشور‌های پردرآمد را دریافت می‌کنند که می‌خواهند از قوانین سخت‌گیرانه داخلی در مورد بازیافت و دفع دستگاه‌ها اجتناب کنند.
در نتیجه، در بسیاری از کشور‌های درحال‌توسعه، کارگران با دستمزد بسیار پایین به جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های الکترونیکی مشغول‌اند که این شغل می‌تواند خطرات بهداشتی جدی به دنبال داشته باشد. این کارگران که اغلب در شرایط نامناسب کار می‌کنند، ممکن است در معرض سموم خطرناکی مانند سرب، جیوه و دیگر مواد شیمیایی باشند. علاوه بر مسائل بهداشتی، بی‌عدالتی اقتصادی نیز مطرح است، زیرا سود حاصل از فرآیند بازیافت بیشتر به جیب شرکت‌های بزرگ و واردکنندگان زباله‌های الکترونیکی می‌رود تا کارگرانی که در خط مقدم این صنعت قرار دارند.
این موضوع می‌تواند توزیع ناعادلانه ثروت را در جامعه تشدید کند و شکاف بین ثروتمندان و فقرا را عمیق‌تر سازد. نظارت و ردیابی بهتر بر افزایش تعداد کارگران پسماند در نیروی کار غیررسمی و به ویژه کارگران زنان و کودکان زباله‌های الکترونیکی، برای محافظت از افرادی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند و می‌تواند منجر به یک چرخه معیوب بالقوه مادام‌العمر شود، حیاتی است.
منابع:
https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/341730/9789240024557-eng.pdf
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/electronic-waste-(e-waste)
